آلت الانعطاف، ابزار آزمايشگاهي شكست نور ابن هيثم
این مقاله به دنبال بررسی ابزار آزمایشگاهی شکست نور ابن هیثم است که به گفته کمال الدین فارسی پایه تمام مطالعات تجربی و نظری فصل هفت المناظر ابن هیثم است. بطلمیوس با وجود گرایش تجربی برای حصول نتایج نظری خود، اما متاثر از فضای هندسی اقلیدسی نورشناسی زمان خود است و بیشتر نظریه ها و احکام نورشناسی خود را بر اساس نورشناسی هندسی می دهد. اما ابن هیثم را شاید بتوان اولین فرد در جهت مبنا قرار دادن نتایج آزمایشگاهی برای نظریه های خود دانست. منابعی که به شرح و بررسی عملکرد آلت الانعطاف پرداخته اند تنقیح المناظر کمال الدین فارسی در قرن هفتم است که به شرح و بازنویسی تمامی فصول المناظر این هیثم دست زده است و در مقدمه کتاب انگیزه اصلی او برای شرح المناظر موضوع شکست نور و رنگین کمان گفته شده است. کتاب دوم الحسن ابن الهیثم بحوثه و کشوفه النظریه اثر مصطفی نظیف بک استاد گروه هندسه دانشگاه فواد دوم مصر است که او نیز همچون فارسی به شرح فصول المناظر پرداخته و البته نظیف بک با توجه به معاصر بودنش به مقایسه های کمی و کیفی برخی دستاوردهای ابن هیثم با روابط اپتیک جدید پرداخته است. فواد سزگین نیز در کتاب علم و تکنولوژی در اسلام، در کنار معرفی برخی ابزارهای علمی و آزمایشگاهی دوره اسلامی، آلت الانعطاف را نیز شرح و توضیح می دهد. همچنین در نمایشگاه علم و توسعه اسلامی سال 2004 در شهر فرانکفورت آلمان، آلت الانعطاف نیز بازسازی و نتایج آن ارزیابی شده و در کنار بسیاری از مهمترین ابزارهای مکانیکی و دینامیکی دیگر به نمایش گذاشته شده است. اما سوالی که می ماند و برخی دانشمندان تاریخ علم همچون دکتر معصومی همدانی بدان معتقدند این است که آیا ابن هیثم آلت الانعطاف را تنها بر اساس نظریات ذهنی خود معرفی کرده و نتایج آن همچون اقلیدس و بطلمیوس کاملا هندسی است یا اینکه احکام صادره او کاملا تجربی و نتایج او منطبق بر واقع است؟!
